Biblioteka Ossolineum » Zbiory » Czasopisma

Czasopisma

W Dziale Nowych Druków Ciągłych, zwanym także Działem Czasopism, znajdziemy periodyki wydawane od 1801 roku. Profil gromadzenia czasopism w Ossolineum wynika z profilu gromadzenia zbiorów Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich.

Charakterystyka kolekcji czasopism

W Dziale Czasopism gromadzone są naukowe czasopisma humanistyczne z zakresu literaturoznawstwa, językoznawstwa, historii, historii sztuki, filozofii, socjologii, bibliotekoznawstwa, a także pedagogiki, psychologii, religioznawstwa, posiadamy w zbiorach wybrane czasopisma popularne skierowane do szerokiego grona odbiorców, prasę dla dzieci, kobiet, renomowane czasopisma popularno-naukowe, satyryczne, wydawnictwa urzędowe.

Ważną grupą czasopism, licząca ponad 1 800 tytułów, są wydawnictwa emigracyjne-naukowe z zakresu humanistyki, oficjalne organy polskich instytucji politycznych, społecznych i kulturalnych, wydawnictwa periodyczne wydawane wśród większych skupisk Polonii. Na uwagę zasługują także czasopisma rzadkie, często unikaty, wśród nich znajdziemy liczne XIX-wieczne dzienniki. Dumą Ossolineum jest bogaty zbiór prasy powstań narodowych, okresu Wielkiej Emigracji, wydawnictwa konspiracyjne okresu II wojny światowej i druki bezdebitowe.

Część kolekcji stanowią czasopisma o proweniencji lwowskiej, zaliczone do narodowego zasobu bibliotecznego. Chociaż ossoliński zbiór periodyków XIX i pierwszej połowy XX wieku należy do jednego z najbogatszych w Polsce, nadal jest uzupełniany, a zasób lwowski – odtwarzany. Najcenniejsze czasopisma są zmikrofilmowane i takiej postaci udostępniane w Czytelni Działu Mikroform.

Od 2003 roku w dziale prowadzone są badania na temat prasy polskiej przechowywanej w Ukraińskiej Narodowej Bibliotece Naukowej im. Wasyla Stefanyka we Lwowie. Częścią tego zasobu jest przedwojenna kolekcja ossolińska. Podjęte prace zaowocowały powstaniem Katalog przechowywanych w Bibliotece im. Stefanyka czasopism polskich i obcojęzycznych dotyczących spraw polskich, obejmujący okres od końca XVIII wieku do 1939 roku, który zawiera opisy około 9000 tytułów czasopism. Na jego podstawie wydzielono tytuły niewystępujące w bibliografiach, niedostępne lub rozproszone w bibliotekach krajowych i je zdigitalizowano. Dzięki digitalizacji czasopism zaistniała realna możliwość przywrócenia do obiegu naukowego i kulturalnego dotychczas praktycznie niedostępnej części zbioru prasy polskiej, z którego czytelnicy mogą korzystać w wersji online w Bazie Zasobów Cyfrowych.

Historia kolekcji

Ossolińskie zbiory czasopism należały przed wojną do największych i najbardziej kompletnych w kraju, niejednokrotnie czasopisma znajdujące się w bibliotece były jedynymi istniejącymi zachowanymi egzemplarzami.

Pierwsze tytuły pochodziły z kolekcji założyciela oraz darowizn. Z uwagi na bardzo krótki okres wydawniczy czasopism w pierwszej połowie XIX wieku dużo wysiłku wymagało ich gromadzenie. Pomoc w tym zakresie okazywało społeczeństwo, nierzadko środowiska emigracyjne, dzięki temu Ossolineum posiadało pokaźną kolekcję wydawnictw polonijnych tamtego okresu. Do zbiorów wprowadzano wyłącznie czasopisma polskie, najwięcej pochodziło z Galicji. Zmiany w profilu gromadzenia nastąpiły w drugiej połowie XIX wieku. Wtedy włączono do zbiorów czasopisma obce. Prawdziwe zmiany jednak, szczególnie ilościowe, nastąpiły w XX wieku. Rozpoczęto prenumeratę, w 1912 roku nabywano w tej formie już 95 tytułów na 283 gromadzone. W wyniku przyznania Ossolineum egzemplarza obowiązkowego w 1927 roku Rozporządzeniem Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego oraz Ministra Spraw Wewnętrznych, w okresie do 1939 roku ilość tytułów bieżących wzrosła do 1 700.

Przedwojenna kolekcja czasopism liczyła 4 989 tytułów, do Wrocławia trafiła niewielka tylko jej część, składały się na nią 1 293 tytuły i tylko 706 było w komplecie, wśród nich cenne czasopisma z okresu powstań narodowych, Wielkiej Emigracji oraz liczne czasopisma naukowe. Wśród zatrzymanych dużą grupę stanowią dzienniki – chluba przedwojennego Ossolineum – oraz wydawnictwa emigracyjne.

W okresie lwowskim czasopisma gromadzone i przechowywane były łącznie z drukami zwartymi, stanowiąc integralną część księgozbioru. Wrocławskie Ossolineum otworzyło nowy rozdział w historii kolekcji. Podjęto decyzję o wydzieleniu czasopism z całego zbioru, zostały one ponownie skatalogowane z zachowaniem lwowskiej sygnatury i są uzupełniane do dziś.