„Głoś z dumą i chlubą, żeś introligatorem” – 100 lat Pracowni Introligatorskiej w Ossolineum

W roku 2012 mija setna rocznica powstania Introligatorni w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich, powołanym do życia w 1817 r. przez Józefa Maksymiliana Ossolińskiego we Lwowie. Jubileusz stał się okazją do pokazania zanikającego rzemiosła introligatorskiego – zaprezentowano warsztat introligatorski, który w ciągu setek lat istnienia tylko nieznacznie się zmienił. Tytułem i mottem wystawy są słowa Semkowicza: „Głoś z dumą i chlubą, żeś introligatorem…”, zamieszczone w jego artykule O tradycji zawodowej, opublikowanym w „Polskiej Gazecie Introligatorskiej”.

Od 1832 roku w Ossolineum działała drukarnia. Po uzyskaniu w 1878 roku wyłącznego prawa druku i sprzedaży podręczników szkolnych w Galicji, skoncentrowano się na opracowywaniu i dystrybucji druków dla szkół. Z tego powodu uruchomiono w lutym 1912 roku własną introligatornię przy ul. Kaleczej 5. Osobiste zaangażowanie się księcia Andrzeja Lubomirskiego w jej utworzenie pokazuje, jak ważną rolę odgrywała w produkcji książek. Wyposażono ją w nowoczesne maszyny i urządzenia; umieszczona była w ośmiu salach, w jej skład wchodziły także biuro i pracownie. W połowie lat trzydziestych XX wieku zatrudniano czterdzieści cztery osoby, zaś na początku wojny nawet sześćdziesiąt sześć. Początkowo kierownictwo powierzono Aleksandrowi Semkowiczowi – artyście-introligatorowi. Jego następcami na tym stanowisku byli: Kazimierz Legeżyński (od 1917 roku), Emil Maciulski (od 1919 roku), Leopold Gołębiewski (od 1929 roku), Zenon Wojcicki (od około 1930 roku), Karol Tybura (od 1938 roku).

Po wybuchu II wojny światowej Introligatornia przestała istnieć. W tym czasie do pracy w Ossolineum wrócił Semkowicz. Najważniejszym jego osiągnięciem stało się oprawienie autografu Pana Tadeusza, który jako depozyt rodziny Tarnowskich z Dzikowa znalazł się w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich we wrześniu 1939 roku.

Po wojnie przeniesione do Wrocławia Biblioteka i Wydawnictwo zostały rozdzielone. W kwietniu 1950 roku zatrudniono pierwszego w powojennych dziejach Biblioteki Ossolineum introligatora – Jana Dorosza, ucznia Semkowicza. W lutym 1951 roku powołano do życia Dział Magazynu, Konserwacji i Introligatorni. W kolejnych latach licząca od pięciu do dziesięciu pracowników Pracownia Konserwatorsko-Introligatorska koncentrowała się na oprawie książek i zabezpieczaniu zbiorów specjalnych z zasobów bibliotecznych. Jej kolejnymi kierownikami zostali: Roman Kokoszko (od 1951 roku), Leon Majchrzak (od 1962 roku), Czesław Kowalczyk (od 1978 roku), Małgorzata Grocholska (od 1997 roku), Mariusz Jaskulski (od 2000 roku), Krzysztof Palka (od 2009 roku). Szczególnie zasłużonym dla Ossolineum introligatorem jest Henryk Świderski, który przepracował w Zakładzie pięćdziesiąt lat, począwszy od 1955 roku.
Dynamiczny rozwój rozpoczął się pod koniec lat dziewięćdziesiątych XX wieku.: zatrudniano kolejnych konserwatorów i mistrzów introligatorskich, sukcesywnie kupowano nowy sprzęt. Wskutek specjalizacji w 2009 roku Pracownię rozdzielono na Introligatorską oraz Konserwatorską – obie pod nadzorem Konserwatora Zbiorów Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Małgorzaty Grocholskiej.

W roku 2011 wykonano kopię Semkowiczowskiej oprawy poszytu i brulionu rękopisu Pana Tadeusza, spinając niejako klamrą sto lat istnienia Pracowni.

Zespół pracowników:
Konserwator Zbiorów, kierownik Pracowni Konserwatorskiej
mgr Małgorzata Grocholska

Pracownia Konserwatorska:
mgr Katarzyna Kroczak, konserwator papieru i skóry
mgr Urszula Wencka, konserwator papieru i skóry
Anna Kupczak, starszy mistrz introligatorski
Mariusz Jaskulski, renowator metalu

Pracownia Introligatorska:
mgr Krzysztof Palka, kierownik Pracowni
Jadwiga Błaszczyk, starszy mistrz introligatorski
Grzegorz Łukomski, starszy mistrz introligatorski
Mateusz Grocholski, introligator
Renata Kryńska, introligator
Lilia Kupczak, introligator
Agnieszka Mańkowska, introligator
Barbara Żurawska, introligator

Scenariusz wystawy, wybór i opracowanie obiektów:
Małgorzata Grocholska, Katarzyna Kroczak, Grzegorz Polak, Urszula Wencka
Aranżacja wystawy: Marek Stanielewicz

Folder do pobrania do pobrania w PDF
Plakat do pobrania do pobranie PDF